Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach

Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach (World AMR Awareness Week) to coroczna inicjatywa organizowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), mająca na celu zwiększenie świadomości na temat odpowiedzialnego stosowania antybiotyków i walkę z antybiotykoopornością.

Naczelna Izba Lekarska, jak co roku, przyłącza się do kampanii i przypomina, aby nie stosować antybiotyków bez zalecenia lekarza oraz aby zawsze przestrzegać jego wskazówek. Współpraca w tym zakresie jest niezbędna dla ochrony zdrowia pacjentów i społeczeństwa. Właściwe użycie antybiotyków jest kluczowe w walce z opornością na leki, która stanowi jedno z największych wyzwań dla zdrowia publicznego.

Więcej o globalnej kampanii WHO: https://www.who.int/campaigns/world-amr-awareness-week/2024

Materiały do pobrania: plakat pion plakat poziom plakat kwadrat infografika

Antybiotykooporność - obiekt szczególnej troski środowiska lekarskiego

Zagadnienie oporności na antybiotyki, kwestie ich nadużywania, prawidłowa farmakoterapia są obiektem troski samorządu lekarskiego, ale także nas – nauczycieli akademickich, klinicystów, jak i specjalistów farmakologii klinicznej – a więc środowiska osób, które na co dzień reprezentuję.

Zespół ds. Polityki Lekowej i Farmakoterapii Naczelnej Rady Lekarskiej składa się z samodzielnych pracowników nauki – profesorów i doktorów habilitowanych, którzy oprócz posiadania klinicznej specjalizacji lekarskiej, są również specjalistami farmakologii klinicznej. Wielokrotnie w swojej działalności podejmowaliśmy tę tematykę, stale współpracujemy z gronem najwybitniejszych znawców i ekspertów tej dziedziny, m.in. z prof. dr hab. med. Katarzyną Dzierżanowską-Fangrat, konsultantem krajowym w dziedzinie mikrobiologii lekarskiej, którą o rady prosimy.

Staramy się przekazywać koleżankom i kolegom lekarzom proste informacje praktyczne, w tym te o działalności Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Lekowrażliwości (KORLD), który gromadzi dane dotyczące lekooporności takich bakterii jak: Steptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis, Enterococcus faecium, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Salmonella sp. Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter sp. Roczne raporty KORLD prezentowane są sieci internetowej. Warto podkreślić, że przekazywane  są również do odpowiednich instytucji europejskich, gdzie włączane są do  rocznych raportów – warto, aby lekarz praktyk zaznajomił się więc z takimi opracowaniami jak: Annual surveillance reports on antimicrobial resistance. Niektóre z danych dot. lekooporności szczepów szpitalnych publikowane są również w postaci Raportu o Stanie Sanitarnym Kraju.

Jako samorząd lekarski bardzo krytycznie oceniamy dotychczasowe działania Ministerstwa Zdrowia w tej kwestii. W Polsce działa co prawda Narodowy Program Ochrony Antybiotyków (NPOA) finansowany przez Ministerstwo Zdrowia, ale trudno mówić o realnych i racjonalnych postępowaniach, skoro samo Ministerstwo Zdrowia zdecydowało się w ostatnim czasie np. na włączenie do spisu bezpłatnych leków dla dzieci aż 18 antybiotyków, w tym 3 do stosowania dożylnego (w domu?). Działania takie można postrzegać jako promowanie stosowania antybiotyków, a sam fakt umieszczenia takich leków „darmowych dla dzieci” będzie wzmagał presję rodziców na lekarzy rodzinnych, aby wypisywać antybiotyk tam, gdzie nie ma to racjonalnych podstaw. Bardzo krytycznie oceniamy też jakikolwiek brak polityki walki z ruchami antyszczepionkowymi. A przecież nowy wykaz 14 obowiązkowych szczepień obejmuje również takie, które przyczynić się mogą populacyjnie do zmniejszonego stosowania antybiotyków (np. szczepienia przeciwko pneumokokom czy Haemophilus influenze).

Chcielibyśmy, aby o nadmiernym stosowaniu antybiotyków było głośno nie tylko 18 listopada, a więc w dniu organizowanego Europejskiego Dnia Wiedzy o Antybiotykach (EDWA). Dodajmy, że Naczelna Izba Lekarska organizuje również szkolenia online dla lekarzy dotyczące antybiotykoodporności w szpitalach i podstawowej opiece zdrowotnej.

Jako klinicysta, kardiolog, dodam, że wskazania do profilaktycznego stosowania antybiotyków są naprawdę bardzo wąskie i obejmują w mojej dziedzinie jedynie wybranych pacjentów w niektórych sytuacjach prewencji infekcyjnego zapalenia wsierdzia. Decyzje takie podejmuje z reguły specjalista kardiolog i z nim powinno to być konsultowane.

Wszyscy musimy mieć świadomość tego, że nasza indywidualna decyzja o zbyt pochopnym zastosowaniu antybiotyku przełoży się na potencjalną niemożność zastosowania tego antybiotyku u innych chorych w przyszłości. Antybiotyki musimy szanować i wiedzieć kiedy je zastosować. Nie nadużywajmy ich!

Prof. dr hab. n. med. dr h.c. Krzysztof J. Filipiak

Przewodniczący Zespołu ds. Polityki Lekowej i Farmakoterapii Naczelnej Rady Lekarskiej